Modern Popülizm ve Cehalet: Bir Simbiyoz

“Halk her şeyi bilir.”
Popülizmin en tatlı yalanı, en ölümcül tuzağı.

I. Popülizm Nedir?Popülizm, “elit”e karşı “halk”ı kutsal bir ikilik haline getirir.

• Elit = Kötü, karmaşık, uzak, entelektüel.
• Halk = İyi, basit, yakın, “gerçek”.

Bu ikilik, düşünmeyi değil, hissetmeyi teşvik eder.
Ve hissetmek, cehaletin en verimli toprağıdır.II. Cehalet: Popülizmin Yakıtı

Popülist Strateji	Cehaletle İlişkisi
Basitleştirme	Karmaşık sorunlar tek cümlelik çözümlere indirgenir: “Duvar örelim, bitsin!”
Duygu pompalama	Korku, öfke, gurur. Akıl devre dışı bırakılır.
Gerçeklik reddi	Uzman = “Elitin adamı”. Bilim = “Yalan”.
Sloganlaşma	“Make America Great Again”, “Önce milletim”. Sorgulama yok.

Cehalet burada kasıtlı bir araçtır.
Popülist, “Halk bilmez” demez; “Halk zaten bilir!” der.
Ama bu “bilgi”, sezgisel, duygusal, ön yargılı bilgidir.III. Dijital Çağ: Cehaletin AmplifikatörüSosyal medya, cehaletin sesini yükselttiği bir megafon:

• Algoritma, öfkeyi ve doğruluğu değil, etkileşimi ödüllendirir.
• Bir yalan, 6 kat hızlı yayılır (MIT, 2018).
• Echo chamber’lar, cehaleti bir topluluk kimliğine dönüştürür.

Popülist lider, bir tweet’le kitleleri harekete geçirir.
Filozofun 300 sayfalık kitabı, bir emoji kadar etki etmez.IV. Tarihsel Örnekler

Lider / Hareket	Cehalet Kullanımı
Trump (2016)	“Ben tek başıma düzelteceğim.” Uzmanlar = “bataklık”.
Brexit (2016)	“£350 milyon NHS’e!” (Yalan olduğu biliniyordu, ama etkiliydi.)
Erdoğan (2013-)	“Faiz lobisi”, “üst akıl”. Karmaşık ekonomi, tek düşmana indirgendi.
Bolsonaro	“Ormanlar yanmıyor, yalan söylüyorlar.” Bilim = düşman.

V. Cehalet Neden İşe Yarıyor?

1. Bilişsel kolaylık
   Beyin, karmaşık düşünceden kaçar. Basit açıklama = rahatlatıcı.
2. Kimlik ihtiyacı
   “Ben halktanım” = aidiyet.
   “Sen elit” = dışlama.
   Cehalet, gruba ait olma hissi verir.
3. Güç dinamiği
   Cehalet, itaati kolaylaştırır.
   Bilgili insan sorgular.
   Cahil insan tapınır.

VI. Popülizm Cehaleti Yaratır mı, Yoksa Kullanır mı?İkisi de.

• Kullanır: Var olan cehaleti istismar eder.
• Yaratır: Uzmanlığı, eğitimi, bilimi sistematik olarak değersizleştirir.
  → Okullar “ideolojik”, üniversiteler “solcu”, medya “düşman”.

Sonuç: Cehalet, bir hata olmaktan çıkar; bir erdem haline gelir.VII. Çıkış Var mı?Evet, ama zor:

1. Eğitimde eleştirel düşünme (sorgulama kültürü).
2. Medya okuryazarlığı (yalanı tanıma).
3. Liderlerin hesap verebilirliği (yalan cezalandırılsın).
4. Bilgeliğin yeniden yüceltilmesi (“Bilmiyorum” demek cesaret olsun).

Ama popülizm, kısa vadede kazanır.
Çünkü cehalet, hemen tatmin eder.
Bilgelik, yavaş acıtır.Özetle;Modern popülizm, cehaletin politik versiyonudur.

Cehalet yoksa, popülizm aç kalır.
Popülizm varsa, cehalet semirir.

Ve bu döngü, demokrasinin en büyük paradoksu:
Halkın iradesi, halkın cahilliğiyle zehirleniyor.Çözüm, halkı suçlamak değil;
cehaleti besleyen sistemi sorgulamaktır.

---

“En büyük cehalet, kendini bilge sanmaktır.”
Popülizm, bu cümleyi tersine çevirir:
“En büyük bilgelik, kendini halk sanmaktır.”

Ve kalabalık, alkışlar.

Siyasi Forum Siyasi-Politik Haber - Makale - Yazılar -- Sosyoloji Toplum bilimi , sosyoloji ders notları