Herkesin 'huzuru' aradığı, 'huzur' dediği şey farklı. Türkiye'nin gündemi ise aşikâr; kavga, gürültü, feryat, figan... Tartışmasız, sataşmasız, gürültüsüz bir gün yok! Merkezi Avustralya'nın Sydney kentinde bulunan Ekonomi ve Barış Enstitüsü'nün, 'Küresel Barış Endeksi'nin 2011 yılı sonuçları da bunu doğruluyor. Türkiye, 153 ülke arasında 127. sırada. Üstelik Küresel Barış Endeksi, 2007 yılından beri yayımlanıyor ve Türkiye her yıl geriliyor.
Ali Deniz Uslu
- Merkezi Avustralya’nın Sydney kentinde bulunan Ekonomi ve Barış Enstitüsü’nün (IEP) son yıllarda hazırladığı “Küresel Barış Endeksi”nin 2011 yılı sonuçlarına göre Türkiye, 153 ülke arasında 127. Bu endeksin kriterleri neler?
Ekonomi ve Barış Enstitüsü (The Institute for Economics and Peace- IEP), ekonomik gelişme ile barış arasındaki karşılıklı ilişkiyi araştırmak amacıyla 2007 yılında Sydney’de kurulmuş kâr amacı gütmeyen bir araştırma kurumu. Her yıl yayımladıkları Küresel Barış Endeksi (Global Peace Index- GPI), şimdiden gerek devlet kuruluşları, gerek üniversiteler, gerekse diğer araştırma kurumları tarafından başvurulan önemli bir veri kaynağı niteliğinde. IEP, barışın ekonomi üzerindeki etkisinin dünya genelinde tam olarak anlaşılmadığı düşüncesi ve iş dünyasının şiddetin olduğu yerlerden kaçarak şiddetin olmadığı yerlere yatırım yaptığı varsayımıyla, ülkelerin ne kadar barışçıl olduklarına dair veriler sunmayı amaçlıyor. Burada barışçıldan kasıt doğrudan şiddetin olmaması durumu. GPI 153 ülke üzerine yaptığı araştırmalarla, ne içeride ne de dışarıda herhangi bir çatışmaya girmeyen ülkelerin toplumsal, kültürel özellikleri ve kurumsal yapıları nasıldır onu ortaya koyuyor. 23 gösterge üzerinden araştırma yapan endeks, ülkeleri devam eden iç ve dış çatışmaların varlığı, toplumdaki güvenlik algısı ve silahlanma düzeyi olmak üzere toplam üç kritere göre değerlendiriyor.
- Sonuç ortada, Türkiye epey huzursuz ve mutsuz. Neden?
Evet, Türkiye 2010 yılının GPI endeksinde 121. sırada iken bu yıl 127. sıraya gerilemiş. Bence bunda seçim öncesi dönemdeki propaganda konuşmalarının çok etkisi oldu. Partiler oylarını arttırmak için hep kutuplaştırıcı konuşmalar yaptı. Kamuoyunda, doğru ya da yanlış, seçim konuşmalarında uzlaşmacı değil çatışmacı, ben en iyisini bilirim edasında, maço liderlerin daha çok oy topladığı yönünde bir kanı var. O nedenle liderler de bu yönde kavgacı ve otoriter bir profil çiziyor, ya da Türk toplumu zaten o karakterde liderleri seçiyor. O nedenle seçim öncesinde Kürt sorununda mesela AKP bile başlangıçtaki söyleminin aksine çözümden değil sorunun yokluğundan bahsetmeye başladı. Ergenekon davasının sonuçlanmaması, AB ile ilişkilerin duraklaması, toplumu geren diğer konular arasında. Bunlar görünen nedenler. Ama bence en önemlisi gelişimsel psikoloji terminolojisi ile ifade edersek Türk toplumunun dünya görüşü ve olayları algılama seviyesinin henüz ‘var olma’, ‘hayatta kalma’ evresini tam olarak aşamadığı. Yani ülkemizde insanlar hâlâ geleceklerine dair ne ekonomik, ne toplumsal ne de güvenlik bağlamında güven duymadıkları için en ufak bir çatışmada korkup sorunları zorla, güçle, kavgayla çözme yoluna başvuruyorlar. Bunun lider seçmedeki tezahürü otoriter ve kavgacı liderler lehine oluyor.
- Siz ne kadar huzurlusunuz?
Bunu şahsi hayatıma yönelik olarak soruyorsanız, “artık” daha huzurluyum. Neden “artık”, neden “daha” bunların benim özel hayatımla ilgili okuyucuyu ilgilendirmeyen cevapları var. Ama tek bir cümleyle şunu söyleyebilirim; çünkü barış çalışmaları ile ilgilenmeye başladıktan sonra farkındalık düzeyim arttı ve bu da benim sorunların çözümünde daha donanımlı olmamı sağladı.
- Huzura ulaşmanın yolu nedir, var da biz mi bilmiyoruz ya da ondan kaçıyoruz?
Bunun tek yolu bütün bir toplumun farkındalık düzeyini arttırmak. Yani yukarıdaki sorunuzdan devam edersek, toplum olarak bilişsel düzeyimizi “var olma mücadelesi” noktasından daha yukarılara taşımak gerekiyor. Bundan sonra kaç evre var, bu uzmanlara göre değişiyor. Ama üzerinde anlaşılan konu şu ki, Abraham Maslow’un hiyerarşik yapılandırmasında ekonomik ve güvenlik bağlamında temel ihtiyaçlarını karşılayamamış toplumlarda özgürlüklerin kısıtlanması, silahlanmaya ağırlık verilmesi ve her sorunu fiziksel ya da psikolojik şiddet yöntemlerine başvurarak çözmek gayet olağan. Bu sadece bizim topluma yönelik bir şey değil. İnsan her yerde insan. Eğer onun beslenme, barınma, sağlık, güvenlik, özgürlük, kendini ifade etme, kimliğini yaşama gibi en temel ihtiyaçlarını karşılamasına engeller koyarsanız, şiddete başvurma ihtimali artar. Dolayısıyla yapılması gereken bir taraftan insanların ihtiyaçlarını karşılamak için imkânlar yaratırken, diğer yandan barış için farkındalık düzeylerini arttırıcı eğitimler verilmesi, barış kültürünün geliştirilmesi ve yazılı ve görsel basının da bu yönde yayınlar yapması. Çünkü ben medyanın da şiddetin körüklenmesi açısından çok önemli bir rol oynadığını düşünüyorum.
- IEP endeksi, Uluslararası Stratejik Çalışmalar Enstitüsü, Dünya Bankası ve BM verilerinden yararlanılarak hazırlanmış. Her şey bir yana bilgi kaynakları konusunda ne düşünüyorsunuz?
IEP’nin amacı, kendilerinin de ifade ettiği gibi, öncelikle negatif barış anlamında fiziksel şiddetin ekonomik yatırımlara etkisini ortaya koymak. O nedenle, mevcut iç ve dış çatışmaların varlığı, bunun ekonomiye etkisi, milli gelir düzeyi, silahlanma düzeyi gibi istatistiki, nicel bilgileri güvenilirlik oranı yüksek her kaynaktan alabilirsiniz. Önemli olan onu nasıl yorumladığınız ve ne için kullandığınız. Öte yandan, GPI hazırlanırken sadece nicel değil nitel yöntemlere de başvurulmuş. Elbette hiçbir sosyal araştırma tam olarak tarafsız ve nesnel olamaz ama yine de IEP, Transparency International, Political Democracy Index to 2010, Gender Gap Index gibi farklı kaynaklara da başvurarak mümkün olduğunca yansız veriler sunmaya çalışmış.
- İlk üç sırada İzlanda, Yeni Zelanda, Japonya var. Nedir bu işin sırrı?
Bir defa hemen şunu belirteyim ki GPI’nın asıl amacı pozitif barış dediğimiz ekonomik refahın eşit bir şekilde dağıtılmasını, adalette eşitliği, her bireyin özgürce kendini ifade etme düzeyini, kadın erkek eşitliğini ölçmek değil. Amaç daha çok iç ve dış çatışmanın olup olmadığını, silahlanma seviyesini ve toplumdaki güvenlik algısını ölçmek. Bu kriterleri dikkate aldığımız zaman da bu ülkelerin ilk üç sırada çıkması normal. Dolayısıyla bu işin sırrı öncelikle iç barışı sağlamak, komşu ülkelerle her türlü çatışmaya son verip işbirliğine gitmek, bütçeyi savunmadan çok eğitim ve sağlık harcamalarına ayırmaktan geçiyor.
- Önümüzdeki süreçte Türkiye toplumsal barış ve huzur için nasıl bir ilerleme kaydedebilir ya da artık listenin en son sırasına mı oturur?
Ben o kadar kötümser olmak istemiyorum. Her ne kadar ekonomik ilerlememize tezat bir şekilde ülkemizde şiddet ve çatışma artıyorsa da, bir taraftan da mesela sizin gibi bu durumu sorgulayan ve uzlaştırma kültürüne ihtiyaç hisseden insanlar da çoğalıyor.
Sırrı Süreyya Önder - Milletvekili
Huzursuzluk, mücadele ve umut diyalektiği ile beraberdir
-Huzursuzuz ama neden?
Cumhuriyet, kurulduğu yıllardaki zaruri şartların doğurduğu sorulara, o zamanki imkânlar çerçevesinde verilmiş bir cevaptı. Bu “zaruret” hali daha sonra iman haline getirildi. İman her daim tartışma dışıdır, dolayısıyla “gelişme ve dönüşme” içermesi düşünülemez. Bir dar görüşlülüğün yerini bir başka dar görüşlülüğün alması sonucunda elde kalan sadece huzursuzluktur. Bilimsel bir göze sahip olanlar her daim huzursuzdur. Sosyalist bir gözü de içeriyorsa, huzursuzluk daima bir mücadele ve umut diyalektiği ile beraberdir.
-Peki ya özgürlüklerin kısıtlandığı, şiddetin sürdüğü, silah harcamalarının yüksek olduğu bir ortamda huzura ulaşmanın yolu nedir?
Sebep olarak sizin saydığınız şeyleri değiştirmek, halkların ve yoksulların yararını gözetecek şekilde dönüştürmek gerek...
-Huzur, barıştan geçiyor o belli. Ama herkes barış için savaşıyor. Türkiye bu endekse göre pek barışçıl değil.
Barışın barışçıl yöntemlerle geldiği bir tek ülke bilmiyorum...
Levent Kazak- Senarist,Oyuncu
Huzur, vicdan ve empatide
Aslında Küresel Barış Endeksi değerlendirme kriterlerine bakılırsa neden en son sırada olmadığımızı merak edebilir insan. Devam eden bir savaş, verilen şehitler, komşu ülkelerle ilişkiler, terör eylemi sayısı, suç oranı, tutuklu sayısı, silah sayısı, asker, polis sayısı, insan hakları ihlalleri vs.. Mesela Hindistan ve İsrail sıralamada bizim de altımızda... Aynı coğrafi kaderi paylaşıyoruz maalesef. Silah üreticilerinin müşteri profiline en uygun bölgedeyiz. Ben ise pek huzurla ölçmüyorum hayatımı. Huzur sanatçıyı körleştirir, huzuru dert etmemek gerekir. Yazarak, çizerek elimden geldiğince kendi mücadelemi veriyorum. Bir kere bir partinin bu kadar büyümesine alışık değilim. Tek başına her türlü düzenlemeyi yapabilecek, yetkileri neredeyse sınırsız bir parti endişe duymak için başlı başına bir sebep, çünkü fren mekanizman yok. Karşısında da sürekli evlerinin iç dekorasyonuyla uğraşan bir muhalefet var, soğuk, halktan ve gerçeklerden uzak bir muhalefet. Evet, huzursuzum.. Sorun şu, biri için huzur diğeri için huzursuzluk olabiliyor. Bu durumu ortadan kaldırmak zor, çünkü bilerek, hesaplanarak konulmuş bu kutuplaşma. Başkasına yapılanı kendine yapılıyormuş gibi görmek, algılamak en doğrusu. Sapı samandan ayırmanın tek sağlaması şimdilik bu diye düşünüyorum; vicdan ve empati. Genelde polar bir düşünce biçimi hâkim, “öyle değilsen böylesin”, arası yok, ara kavramlar anlamını yitirmiş vaziyette. Büyük bir kutuplaşma var. Farklı renkler de o kutuplara itiliyor. Vicdanımıza biraz daha fazla kulak vermemiz, fikirlerimizi söylememiz, tartışmamız, özgürlük alanlarımızı korumamız gerekiyor. Türkiye bu endekse göre pek barışçıl değil. Evet, sinirli bir ülke Türkiye. Sinirli olmak içinde türlü sebepleri var. Bir yandan da cehennemin ortasındayız, kazan kaynıyor. Dış ilişkiler açısından barıştan yana pek şansımız yok. Kendi kararlarımızı da kendimiz veremiyoruz, bağımlıyız. Ne içinde kalabiliyoruz bu kaosun, ne de büsbütün dışında, yekpare geniş bir planın parçalanmaz akışında...
Derya Alabora-Oyuncu
Toprağın altı faili meçhullerle dolu
Türkiye şimdiye kadar kapalı bir toplum olarak yaşadı. Kendine bile hesap vermedi. Şiddet, derin devlet, mafya, kara para, darbeler... Her darbe bizi biraz daha geri götürdü, biraz daha içimize kapandık. Hesapsızlığımız ve şiddetimiz artarak devam etti. Toprağın altı faili meçhullerle doldu. Halkımızın kanıyla suladık topraklarımızı. Tabii ki baktığınızda çok korkunç bir tablo, acılar üstüne kurulan bir sistem bu. Ancak şimdi bir şeyler konuşulmaya başlandı, ilk defa bazı şeylerin hesabı soruluyor. Bunca yıllık kirlenmenin temizlenebilmesi için çok zamana ihtiyacımız olduğunu düşünüyorum. Hâlâ dokunulamayan isimler var. Bunların bir an önce ortaya çıkması, onlara hesap sorulması gerekli. Savaş dünyanın her yerinde büyük bir para kapısı, katiller yaratır. Kara paranın en önemli kaynağı. Biz bunun karşısında durmalıyız. Şiddete prim vermek ancak yeni şiddet ortamları yaratır. Korkusuz ve şeffaf bir toplum için bütün gücümüzü kullanmamız gerekiyor. Ekonomik güç, bunun halka yönlendirilmesi okuma yazma oranının artması, daha bilinçli toplum yaratmak yeni kurulan hükümetlerin en önemli ödevi olmalı. İktidar kavgalarını bir tarafa bırakıp dil, din farkı gözetmeksizin insanını kucaklayabilen yapılanmalara ihtiyacımız var. Biz çoksesli bir toplumuz. Farklılıklarımızla yüzleşmemiz, çoksesliliğimizi güzel bir güç haline getirmemiz gerekiyor. Aşırı milliyetçi tutumlar bugüne kadar yalnızca şiddet getirdi. Toplum olarak insanı ön plana koymaktan başka şansımız yok. Anayasanın birinci maddesi insan hakkı olmalı. Çünkü insanın hakkının gözetilmediği bir toplumun hayat damarları oluşamaz.
Vedat Özdemiroğlu-Mizah yazarı
Sponsorlu darbeler
Huzursuz ülke, ya kendi yapısından huzursuzdur ya da huzursuz edilir. Türkiye için ikisi de geçerli. Uzaklardan gelen göç yorgunu bir halk, toprağa bağlı geçmişiyle kravatlı kültürün hemen dibinde yaşarken elbette şaşırır. Ama Türkiye, daha çok rahatsız, huzursuz edilmiştir. Emperyalist pazar niteliği, küresel müttefik ambalajıyla paketlenmiş, enerji coğrafyasında petrolsüz bırakılmıştır. Pekâlâ bir üçüncü model olabilecekken, doğusunun gözünde 'batı özentisi', batısının nazarında ise 'gerici barbar' polikalarına maruz kalmıştır. Sınıfsal uyanışı ve siyasal gelişim arayışı, dış destekli oligarşi tarafından 'sponsorlu darbelerle' engellenmiştir. Tüm tarihi sürmanşet yaşamış halk, son çeyrek yüzyılda iç savaşla bölünmeye çalışılmış ama 'Yunus Emre ruhunun' bilgece sağduyusuyla ateş, ülke geneline yayılmamıştır. Huzursuz ve mutsuz olabilir Türkiye ama asla umutsuz değildir. Ayrıca, İstanbul'u aldığımızdan beri tüm papalar sinirli, onların negatif elektriği de huzuru azaltıyor olabilir'.
Doğan Duru-Müzisyen
Türkiye hep rövanş peşinde
Genel olarak bir bireyin huzur konusunun dışında konuların etkisinde kaldığı bir ülkede yaşıyoruz. Aslında belki insanların yaşantılarına göre değişiyor bu bakış açısı ama ben kendi adıma böyle hissediyorum. 2011 yılında her türlü özgürlüğün sınırlandırılmaya zorlandığı bir gerçek. Bir birey olarak eğer böyle hissediyorsam, böyle hisseden başkaları da varsa bu konu bence yaşadığımız dönem ve koşullar için çok ciddi bir sorun. Kısaca hiç huzurlu değilim hatta kendim ve hayatım için yapmam gerekenlere odaklanmakta güçlük çekiyorum. Herkes başka yerlerde arayabilir huzuru… Manevi çözümleri de vardır kimine göre maddi çözümleri de. Genel olarak iletişim aygıtlarına yakınlığınız varsa sabahtan akşama kadar yalanlar söyleyen, kendi çıkarları için insanlıktan çıkmış insanların kurmacasında önemsiz bir detay gibi hissediyorsunuz kendinizi… Değer denen kavramın vasatlığa ve bilinirliğe kodlandığını düşündüğünüzde daha da yıpranıyorsunuz. Huzura ulaşmanın yolu pek mümkün görünmüyor. Bu konuları dert etmeyen insanlardan olursanız belki ama o insanlık da sorgulanması gereken bir şey. Türkiye hep bir rövanş peşinde. İçinde bir dolu öfke ve itilmişlik biriktirmiş bir toplumun “modern” denen şeyden intikamına sahne oluyor kanımca. Dahası yıllardır itildiği, ezildiği durumu, olduğundan kat kat fazla abartarak aynı silahla toplumsal barıştan yanaymış gibi gözükerek rövanşını almaya çabalıyor. Barışın olabilmesi için seçilmişlerin belli bir dönem için aramızdan çıkmış insanlar olduklarını hatırlamaları gerekiyor. Kendilerini bireylerin üstünde gördükleri, padişah gibi hissettikleri noktada barış söz konusu olamaz. Üstelik komşularla ilişkileri iç siyaset malzemesi olarak kullanmak, din ve ümmet ekseninde bir haritayı aklının bir köşesinde tutmak, sınırları olan tanımlara girmek yaşadığımız zaman dilimi için oldukça ilkel. Kısacası huzur yok, barış yok. Öfke, intikam ve hâlâ ilkel bir ideoloji peşine takılmış insanların yalanlar ve hilelerle kitleleri mutasyona uğratması durumu var.
Siyasi Forum Siyasi-Politik Haber - Makale - Yazılar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder